Το Νησί

nhsi_panoramika     ΝΗΣΙ

Το Νησί είναι ένα χωριό στον κάμπο του Νομού Ημαθίας με υψόμετρο 12 μ.  Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Αλεξάνδρειας και έχει 1.384 κατοίκους (2011). (Παραπάνω βλέπετε εικόνες για τον τόπο μας…).

Το Νησί οφείλει την ονομασία του στη νησίδα του παραποτάμου του Αλιάκμονα, στην οποία είχαν βρεθεί τα οστά των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού, πάνω στην οποία αργότερα χτίστηκε το ομώνυμο μοναστήρι. Επιπλέον, η ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι οι παλαιοί οικισμοί του ήταν χτισμένοι σε εκτάσεις, οι οποίες ήταν νησίδες της Λίμνης των Γιαννιτσών. Κατά την παράδοση, το χωριό ήταν διασκορπισμένο ανά 5-10 σπίτια σε διάφορα σημεία (όπως στην τοποθεσία «Μπάχτσι», βορείως του σημερινού χωριού). Όταν όμως βρέθηκαν τα οστά των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού (μέσα σε όστρακο χελώνας) χτίστηκε εκκλησάκι και αργότερα μοναστήρι, με αποτέλεσμα σταδιακά οι κάτοικοι των γύρω οικισμών να αρχίσουν να συγκεντρώνονται πέριξ της Μονής δημιουργώντας έναν ενιαίο οικισμό. Ο συγκεκριμένος παραπόταμος υπάρχει ακόμη και σήμερα πίσω από την παλιά Μονή ως αποστραγγιστική τάφρος.

Περίπου βόρεια του σημερινού Νησίου υπήρχε οικισμός από 15-20 σπίτια (καλύβες). Οι κάτοικοι ήταν ψαράδες στο επάγγελμα. Οι οικογένειες αυτές μετοίκισαν και εγκαταστάθηκαν βόρεια του μοναστηρίου των Αγίων Αναργύρων στο πιο ψηλό μέρος της περιοχής. Με την αποξήρανση άρχισαν να έρχονται από διάφορα μέρη και να εγκαθίστανται νέες οικογένειες, ανατολικά και νότια του Μοναστηρίου. Κατά τη μικρασιατική καταστροφή με την ανταλλαγή των πληθυσμών εγκαθίστανται στο Νησί αρκετές οικογένειες Ελλήνων της Μ. Ασίας. Το 1938-40 έρχονται Βλάχοι από το Σέλι και Πόντιοι από τη Γουμένισσα Πέλλας, ενώ το 1944-45 έρχονται Δασκιώτες από το Δάσκιο Ημαθίας.

Η ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΤΟΥ ΝΗΣΙΟΥ (14-15 ΜΑΡΤΙΟΥ 1906)

Το βράδυ της 14ης προς 15η Μαρτίου 1906 στο Nησί,  είχαμε την πυρπόληση του χωριού και τον θάνατο αθώων Ελλήνων.

Το Νησί συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες τόσο με τους χωρικούς του όσο και με τους καλόγερους της Μονής των Αγίων Αναργύρων. Ήταν από τις ασφαλέστερες και  σημαντικότερες βάσεις των Ελλήνων ανταρτών. Από το Νησί πέρασαν, αλλά και φιλοξενήθηκαν οι περισσότερες μορφές του Μακεδονικού Αγώνα Παπατζανετέας, Δεμέστιχας, Σταυρόπουλος, Άγρας, Αναγνωστάκος.

Από τη Σκάλα του Νησιού, τα ελληνικά αντάρτικα σώματα έπαιρναν οδηγούς για να διασχίσουν τη Λίμνη των Γιαννιτσών, τον γνωστό σε όλους μας Βάλτο, επειδή ήταν πολύ καλοί γνώστες της περιοχής οι Νησιώτες.

Στις αρχές του Μάρτη του 1906, τα ελληνικά σώματα χτύπησαν τα εξαρχικά χωριά Γκόλο Σελο (Γυμνά), Αγία Μαρίνα και Γκολέσανη (Λευκάδια) για να τιμωρήσουν πράκτορες των Βουλγάρων. Έτσι, εκείνο το βράδυ για αντίποινα οι κομιτατζήδες, με πενήντα  πέντε άνδρες και με μπουκάλια μπύρας που προμηθεύτηκαν από τη Βέροια γεμάτα πετρέλαιο και κηροζίνη (όπως οι ίδιοι ομολογούν), μπήκαν στο χωριό και το πυρπόλησαν με σκοπό να καταστραφεί, ώστε να πάψουν οι κάτοικοί του να βοηθούν τους Μακεδονομάχους. Επικράτησε πανικός και όπως είναι φυσικό, ο καθένας προσπαθούσε να προστατέψει την οικογένεια και την περιουσία του. Κάηκαν 27 σπίτια (κατά τον Γκόνο), έγιναν ανυπολόγιστες ζημιές και πολλοί χωρικοί έχασαν τα ζώα τους τα οποία είτε κάηκαν είτε σκοτώθηκαν. Το τραγικότερο γεγονός είναι ο χαμός του εξάχρονου Θωμά Σπανού, αλλά και του Κωνσταντίνου Σπανού τους οποίους σκότωσαν οι Βούλγαροι.  Η γρήγορη επέμβαση των ελληνικών σωμάτων ανάγκασε τους επιδρομείς να αποσυρθούν και να αποφύγει το χωριό τα χειρότερα.                                                   (Πηγή: Γρηγόρης Γιοβανόπουλος  Δάσκαλος-Ιστορικός)